Bloggari sem ég les reglulega sagði frá því fyrir 1-2 árum að móðir hennar hefði orðið fyrir slysi og misst höndina. Við fengum svo að fylgjast með því hvernig þeirri konu vegnaði.
Bloggarinn skrifaði mikið um það hvað mamma hennar væri dugleg og jákvæð og stæði sig vel. Hún birti myndir af henni brosandi. Það getur vel verið að hún hafi nefnt varanlegan skaða eða gjörbreytt líf, svona í framhjáhlaupi, ég bara man það ekki, en öll áherslan var á möguleika og vilja konunnar til að lifa góðu lífi þrátt fyrir áfall. Ef ég lendi einhverntíma í erfiðu slysi, vona ég að vinir og vandamenn tjái samhyggð sína á þennan hátt, fremur en að grenja yfir því hvað þetta sé nú allt hræðilegt.
Almennt virðist sú afstaða ríkja, þegar fólk verður fyrir skelfilegum áföllum, að með góðri umhyggju og stuðningi geti fólk samt sem áður lifað góðu lífi. Enginn með réttu ráði afneitar því að áföll hafi afleiðingar en athyglinni er beint að því hvað fólk geti gert, þrátt fyrir allt, í stað þess að velta sér upp úr öllu sem það getur ekki. Af einhverjum undarlegum ástæðum virðist þessi afstaða þó sjaldnast uppi ef áfallið er kynferðislegt ofbeldi. Fórnarlömb kynferðisofbeldis geta varla kveikt á útvarpi eða flett dagblaði án þess að orð og frasar á borð við; ör á sálinni, varanlegur skaði, stolin æska, glatað sakleysi, sálarmorð, skaðlegar afleiðingar, nær sér aldrei, óbætanlegt tjón, ófyrirgefanlegur glæpur… dynji á þeim.
Ég velti því svona fyrir mér hvort bloggarinn hefði getað birt margar brosmyndir af móður sinni handarlausri, ef fjölskyldan, vinirnir og allir fjölmiðlar landsins hefðu sameinast í harmaveini yfir því hvað þetta væri nú allt hræðilegt og óbætanlegt, tíundað líkurnar á því að móðirin leggðist í sút og sjálfvígspælingar, drykkju og dóp og hamrað á nauðsyn þess að finna sökudólg og stefna honum. Hversu oft þarf manneskja sem er nýbúin að ganga í gegnum hræðilega reynslu að heyra það að líf hennar sé ónýtt og sálin í henni dauð, áður en hún fer að trúa því sjálf? Hvaða áhrif ætli slík skilaboð hafi á börn og unglinga?
Það er engin ástæða til að gera lítið úr þjáningum þeirra sem verða fyrir nauðgun eða misnotkun. En það er líka alger óþarfi að gera lítið úr hæfni þeirra til að vinna úr áföllum og finna leið til að lifa góðu lífi. Það er hægt að jafna sig á þessum áföllum eins og öllum öðrum. Það er nógu slæmt að lenda í klónum á illmenni þótt þolandinn þurfi ekki ofan í kaupið að sitja undir endalausu harmarunki yfir því að líf hans sé hreinlega bara ónýtt. Það hlýtur að vera sálardrepandi andskoti.
Ég hef einnig velt fyrir mér orðavali fjölmiðlafólks, og annara, þegar fjallað er um kynferðisglæpi. T.d. orðið „Fórnarlamb“ – því ekkert er umkomulausara í þessum heimi en lamb leitt til slátrunar. Eins og konur (og menn) sem hefur verið nauðgað séu eftir það umkomulaus grey.
Frá 2007. Af hverju að endurbirta nú ? Jú, – enfið og sagan endurtekur sig, – er það ekki ?
Það sem mér finnst oft undarlegt og alrangt í allri þessari umræðu er að fórnarlömb verði gerendur. Nánast skilyrðislaust. Þetta þykir mér arfarangt, nánast grimm sýn á fórnarlömb hverskyns ofbeldis.
Ég hef einmitt oft velt þessu fyrir mér.
Áfallahjálp er vinsælt fyrirbæri í dag. Henni er nánast þröngvað upp á þig ef steikin brennur í ofninum eða það springur dekk undir bílnum, en maður heyrir ekki að fórnarlömb kynferðisofbeldis fái einhverja „eftirmeðferð“.
Nú hittist vel á vondan. Ég er akkúrat þessi týpa sem mála alltaf skrattann á vegginn. Hver einasta þúfa á mínum vegi verður að óyfirstíganlegu fjalli. Ég er ekki enn búinn að jafna mig á því að hafa sett rauðkál á jólasteikina, og er þó farið að styttast í næstu jól. Fyrir forvitna og áhugasama, þá er hægt að lesa um hörmungar lífs míns hér: http://gys.is/gys/frettir.aspx?id=2
Hvort sem það eru karlar eða konur, strákar eða stelpur þá getum við komist gegnum það. En við verðum að sjálfsöðgu að fá stuðning samfélagsins. Ef sá stuðningur er ekki til staðar er tómt mál að tala um það, hvort sem það er svona ofbeldi eða annað.
http://projectunbreakable.tumblr.com/
Ég þekki vísindamann um fertugt erlendis sem var nauðgað ótal sinnum af frænda sínum er hann var drengur. Kynferdisglæpir eru skelfilegir, en það er alltaf von fyrir fórnarlömb þeirra og þrautseigja fólks og aðlögunarhæfni oft með ólíkindum. Það er ótrúlega lengi von og mikilvægt að gleyma því ekki. Ég þekki einnig erlenda konu sem hefur lokið doktorsprófi og starfað lengi í félagsmálum erlendis, hún var sem ung stúlka misnotuð mörgum sinnum af föður sínum og afa. Já, mannskepnan er stundum ótrúleg skepna en einnig er þrautseigjan oft með ólíkindum. Vonin er það sem engin má missa.
———————————————————
Virkilega, virkilega góð pæling hjá þér. Hef oft hugsað á svipuðum nótum en aldrei náð að koma því frá mér á nokkurn hátt jafn skilmerkilega og þú gerir.
Verð að hrósa þér fyrir frábært blogg. Færslan um samtal þitt við mannin sem bar fyrir þig pokana var sömuleiðs topp klass.
Posted by: Kristinn | 21.09.2007 | 18:07:09
———————————————————————
þetta er snjöll observasjón hjá þér Eva, held að möguleiki fólks á að ná sér eftir áföll hljóti að markast að miklu leyti af væntingum og viðbrögðum umhverfisins.
Posted by: baun | 21.09.2007 | 20:15:13
———————————————————————
Ég er alveg sammála, en eingöngu upp að vissu marki. Það er nefninlega ótrúlega miklu erfiðara að takast á við það að vera fórnarlamb árásar eða að lenda í slysi. Hef reynt bæði, slysið skildi eftir mjög stór ör á líkama mínum en árásin ekki eitt einasta, og nota bene, þetta var ekki nauðgun. Samt var árásin miklu verri að vinna úr, ég var hrædd og viðkvæm mjög lengi á eftir. Slysið kenndi mér bara nýja hluti, sýndi mér að taka ekkert sem sjálfsagðan hlut, og gaf mér tíma til að hugsa um og gera upp ákveðna galla á lífi mínu. Það er því mjög erfitt að bera saman slys og árás. EN, samt sammála því að óþarfi er að juðast sífellt á þessum hluta og mér er mjög minnisstætt viðtal við konu sem varð fyrir hrottalegri nauðgun á Akureyri og var bara jákvæð og ákveðin í að lifa lífinu áfram.
Posted by: Kristín | 22.09.2007 | 6:38:22
———————————————————————
Það er ekkert langt síðan þolendur kynferðisofbeldis fengu ýmist þau skilaboð að ábyrgðin lægi hjá þeim sjálfum, eða þá að það væri fullkomlega óviðeigandi að hafa orð á því sem gerðist. Auðvitað þurfti að breyta þeim viðhorfum en fyrr má nú aldeilis vera. Stundum finnst mér þjóðarsálin eins og suðandi flugnager á skítahaug. Engu líkara en að fólk þrífist á því að velta sér upp úr einhverju ógeði í stað þess að reyna að uppræta það.
Posted by: Eva | 22.09.2007 | 9:02:25
———————————————————————
Þessir gæjar eru líklega eftir þínu höfði Eva. Ekkert væl, heldur bara húmor fyrir sjálfum sér:
http://www.youtube.com/watch?v=aCxDZRJKkqY
og
http://www.youtube.com/watch?v=AUrZi2XQKyU
Posted by: Þorkell | 26.09.2007 | 14:57:48
———————————————————————
Ég fer svosem ekkert fram á að fólk hafi húmor fyrir aðstæðum sínum. Mér þætti hinsvegar bót að því ef fjölmiðlar og almenningur hætti að klæmast á svona harmleikjum.
Posted by: Eva | 26.09.2007 | 15:35:57