Mótmælin gegn Kárahnjúkavirkjun mörkuðu tímamót í sögu umhverfisverndar og mótmælamenningar en þótt þeir sem mótmælu þessum framkvæmdum hafi brotið blað í sögunni, þóttum við ekki par fín. Við vorum vonda fólkið sem höfðum það eitt að markmiði að drepa niður allt atvinnulíf í landinu og svelta svöngu börnin á Reyðarfirði um ókomin ár.
Áhyggjum umhverfissinna var líkt við trúarofstæki. Við vorum ekki marktæk af því að við áttum ekki hús á Reyðarfirði. Því síður vorum við marktæk ef við höfðum ekki eytt sumarfríum okkar á svæðinu sem stóð til að eyðileggja. Þau okkar sem ekki hafa áhuga á útilegum fengum að heyra að þar með hefðum við fyrirgert okkur réttinum á því að hafa skoðanir á umhverfismálum. Áhyggjur okkar af moldroki, ljóstillífun í Lagarfljóti og áhrifum þessarra stórframkvæmda á dýralíf á svæðinu voru afgreiddar sem “tilfinningarök” og “hálendisrómantík” gott ef ekki hrein og klár heimska. (Ég svaraði þessu tilfinningarakakjaftæði t.d. hér og hér)
Ómar Ragnarsson missti starf sitt sem fréttamaður enda hafði hann gert sig sekan um að misnota aðstöðu sína til að kjafta því í almenning að til stæði að leggja stórt landsvæði í rúst. Maðurinn gekk náttúrulega á endanum svo langt að fara í labbitúr niður Laugaveginn. Annar eins pappaskiltahernaður hafði ekki áður tíðkast á Íslandi svo það var ekki von að íslenskir ríkisfjölmiðlar vildu sverta orðspor sitt með því að leyfa öfgakenndum boðskap þessa mikla ofstækismanns að heyrast.
Og aðgerðarsinnar, þeir voru skilgreindir hryðjuverkamenn. Það var “hryðjuverk” að tefja vinnu í nokkra klukkutíma. Að halda til inni á skrifstofu hét “gíslataka”. Það að tefja ferðir vinnuvéla yfir gróið svæði var “skemmdarverk” og að klifra upp í byggingakrana var “að ógna lífi annarra”.
Yfirvaldið skar upp herör gegn þessum óþjóðalýð. Vel þótti við hæfi að lögreglan réðist inn í tjöld og bíla hvers þess túrista sem klæddist lopapeysu og var með groddahár (dread-locks) og drægi fólk þaðan út með ofbeldi. Maður nokkur sem hafði unnið sér það til óhelgi að sjást í nágrenni tjaldbúðanna. varð fyrir því að löggan stoppaði hann til að leita í fórum hans, án heimildar og án þess að ljóst væri hverju var verið að leita að. Ekkert fannst. Löggan ók bíl utan í mann og kærði hann svo fyrir að skemma bílinn, hann var sýknaður. Ferðir bíla með matvæli og aðrar nauðsynjar að tjaldbúðum mótmælenda voru hindraðar án nokkurra raka. Breskur njósnari var sendur til að koma upp um hroðalegar hryðjuverkaáætlanir fólks sem trúði því ekki að umhverfisáhrif Kárahjúkavirkjunar yrðu mjög lítil. Talandi um ofstæki…
Þetta kemur umhverfissinnum ekkert á óvart. Ekki okkur sem skrifuðum bréf og röltum Laugaveginn í humátt á eftir Ómari og gættum þess að trufla engan. Ekki þeim sem hlekkjuðu sig við vinnuvélar fyrir austan og voru ofsóttir fyrir vikið. Ekki fjölmiðlum og ekki starfsmönnum Landsvirkjunar, það vissu allir að svona stórframkvæmdir hafa afleiðingar. Auðvitað kemur það Siv Friðleifsdóttur og þáverandi samstarfsfólki hennar ekkert á óvart heldur og það þarf ekki umhverfissinna til að sjá í gegnum máttlausar tilraunir þeirra til að klóra yfir kúkinn.
Siv Friðleifsdóttir var umhverfisráðherra á þessum tíma. Hún hafði mikil völd og hún beitti þeim til þess að leyfa þessa ósvinnu. Og nú stígur formaður umhverfisnefndar alþingis fram (ég hef tekið upp þá reglu að skrifa alþingi með litlum staf af augljósum ástæðum) og útvegar henni afsökun!
Mörður Árnason var einn þeirra stjórnmálamanna sem hvað harðast stóð gegn Kárahjúkavirkjun á sínum tíma og vitanlega fer hann fram á rannsókn, þó það nú væri. En hann sér nú samt ástæðu til að afsaka ráðherrann sem gerði þetta mögulegt. “Hún var ekki sjálfráð í þessu máli heldur þurfti hún að beygja sig undir vilja forystumanna í ríkisstjórn sem voru Halldór Ásgrímsson og Davíð Odddsson.” M.ö.o. Ekki skamma grey Siv, hún var bara lítil, saklaus kona sem ljótu kallarnir stjórnuðu eins og strengjabrúðu.
Vera má að það hafi farið fram hjá mér en ég minnist þess ekki að hafa nokkurn tíma séð stjórnmálamann útvega karli þá afsökun að kona hafi valtað yfir hann. Ekki kom til greina að fría Björgvin G Sigurðsson ábyrgð á afglöpum viðskiptaráðuneytisins þótt Ingibjörg Sólrún hafi misbeitt valdi sínu og leynt hann upplýsingum. Hann sagði af sér en það þurfti hinsvegar alvarleg veikindi til að losna við Ingibjörgu Sólrúnu. Um ábyrgð Ingibjargar Sólrúnar á efnahagshruninu efast enginn sem eitthvað hefur fylgst með en hún situr nú samt stikkfrí á meðan Geir er dreginn fyrir Landsdóm. Ætli það hafi eitthvað með kynferði að gera? Mig grunar það og mig rennir líka í grun að Mörður hefði ekki litið á umhverfisráðherra sem saklaust fórnarlamb ef karl hefði gegnt embættinu.
Nú er ég ekki að útiloka þann möguleika að landráðamennirnir Halldór Ásgrímsson og Davíð Oddsson hafi valtað fyrir Siv. Mér finnst það m.a.s. frekar líklegt. En það fríar Siv Friðleifsdóttur ekki ábyrgð. Ef hún treysti sér ekki til að standa á móti karlaveldinu, þá átti hún frekar en að leyfa þetta hryllingsverk gegn betri vitund, að viðurkenna vanmátt sinn og segja af sér með þeirri skýringu að hún hafi staðið ráðalaus gegn körlum sem vildu kúga hana. En hún gerði það ekki, hún skrifaði undir. Sjálfviljug.
Þegar kona tekur við ráðherraembætti reiknar hún með að fá samskonar völd og karl í sömu stöðu og væntanlega sömu ábyrgð. Hún þiggur líka sömu kjör og karl, há laun og fríðindi sem helgast af mikilli ábyrgð eða það er allavega sú skýring sem launagreiðandanum er gefin. Það er ekki í boði fyrir konur sem vilja hafa völd að taka aðeins það þá þætti feðraveldisins sem þeim henta, svo sem mikil völd og góð laun, en neita svo að svara fyrir gjörðir sínar. Siv komst upp með það í þetta sinn en ég ætlast til þess af íslenskum fréttamönnum að þeir krefji hana svara og ég ætlast til þess af henni að hún svari þeim.
Siv Friðleifsdóttir ber persónulega ábyrgð á Kárahnjúkavirkjun. Hún er ekki sú eina sem ber ábyrgð en hún gegndi lykilhlutverki og ábyrgð hennar er bæði mikil og óumdeilanleg. Hún á að axla þá ábyrgð og það er fullkomlega óþolandi ef umhverfissinnar sem stóðu á móti virkjuninni ætla að láta hana komast upp með að sleppa billega. Ábyrgð ráðherra er nefnilega sú sama, hvort sem hann hefur typpi eða píku.
