Nefstærð kvenna í vinnuumhverfissamhengi

Nef kvenna fara vaxandi og stefnir í stórt vandamál ef ekkert verður að gert. Til þess að greina vandann hef ég nú rannsakað nefstærðarþróun íslenskra kvenna í vinnuumhverfissamhengi.Ég tek fram að ég er sjálf fórnarlamb þessarar þróunar og tilheyri hreyfingunni Neffríði. Neffríður byggir á þeirri hugmyndafræði að ástæðan fyrir því að konur í dag hafi stærri nef en formæður okkar sé sú að eftir að konur voru hraktar út á vinnumarkaðinn og í háskóla hafi þær þróað með sér það skapferli sem kallað er að hafa bein í nefinu. Það sálræna ástand hefur svo efnisgerst og valdið örari nefvexti með tilheyrandi sálrænni kreppu. Þessar kenningar setja vissulega mark á rannsóknir mínar og niðurstöður en gera mig þó ef eitthvað er færari um að stunda rannsóknarvinnu af þessu tagi.

Helsta niðurstaða mín er sú að nef kvenna hafi vaxið stöðugt á síðustu 70 árum bæði hlutlægt og á breiðum hugmyndafræðilegum grundvelli. Notast var við eigindlega rannsóknaraðferð; þ.e.a.s. ég tók viðtöl við fjórar vinkonur mínar í Neffríði og yfirfærði reynslu þeirra á konur á vinnumarkaði. Þessi aðferð flokkast undir svokölluð reynsluvísindi, þar sem hún byggir á reynslu viðmælenda. Hér á eftir verða helstu niðurstöður kynntar.

1. Nef kvenna hafa vaxið á efnislegum grundvelli

Anna 32ja ára hjúkrunarfræðingur segir:

Mér varð ljóst hvað var að gerast þegar ég skoðaði myndir af langömmu minni sem var með lítið, nett nef, leit svo í spegilinn og sá muninn. Eftir það hef ég séð að margar konur á mínum aldri hafa stærri nef en mæður þeirra.

Eins og sjá má af reynslu Önnu er hér um að ræða stökkbreytingu á erfðamengi konunnar. Spyrja má hvort nef karla hafi orðið fyrir samskonar erfðabreytingum en þar sem það virðist ekki vera reynsla þeirra, takmarkast þessi rannsókn við konur. Þess má geta að Anna er ekki með mynd af sjálfri sér á facebook, heldur af sætum kettlingi en af því má sjá skömm hennar gagnvart hinu stóra nefi.

2. Konur upplifa stærri nef en áður

Erna 28 ára aðstoðarritstjóri segir:

Það er alveg pottþétt að mitt eigið nef fer vaxandi. Það var ekki svona stórt fyrir fimm árum. Þetta kemur heim og saman við raunveruleikann því það er vísindalega sannað að nef og eyru vaxa alla ævi. Svo segja allir mér bara að hætta þessari vitleysu. Ég leitaði til lýtalæknis og lögfræðings til að reyna að fá niðurgreidda aðgerð en það var ekki möguleiki. Löffinn hló að mér og sagði að slíkar niðurgreiðslur væru aðeins í boði fyrir fólk með vansköpun eða þá sem hefðu orðið fyrir slysum. Læknirinn var jafnvel verri. Hann notaði tölvuforrit til að mæla hlutfallslega stærð nefsins og sagði að þar sem ég væri höfuðstór væri nefið á mér hlutfallslega í smærri kantinum og hann mælti alls ekki með aðgerð.

Í tilviki Ernu má sjá að upplifun hennar af eigin nefi virðist önnur en upplifun umhverfisins. Hér eru einnig áhugaverð dæmi um þöggun kvenna. Erna rekur sig þannig allsstaðar á það viðhorf að hún sé ófær um að meta sitt eigið nef á grundvelli upplifunar sinnar. Læknirinn gengur svo langt að núa henni upp úr því að hún sé höfuðstór. Þetta er eitt afbrigði af „victim blaming hrútskýringu“ en undir það hugtak falla allar tilraunir til að skýra nefstærð út frá öðrum kenningum en þeim sem Neffríður gengur út frá.

3 Nefið sem kúgunartæki

Kristín 41 árs bókavörður:

Þetta hrikalega kartöflunef var ægilegur kross að bera í uppvextinum. Bróðir minn fann upp á leik sem hét „pota í nebba“. Hann fór þannig fram að við spiluðum veiðimann og sá sem vann mátti pota í nef spilafélaganna og segja „pota í nebba.“ Þetta var mjög niðurlægjandi.

Hér má sjá hvernig orðræðan um hin sívaxandi nef kvenna er notuð sem tæki til að sýna vald. Án þess að taka eftir því gekkst Kristín sjálfviljug inn á kúgunina. Enn í dag talar hún sjálf um nefið á sér á niðrandi hátt, það er „hrikalegt kartöflunef“. Þetta er glöggt dæmi um það hvernig konur gangast inn á neffyrirlitningu samfélagsins.

4 Niðrandi orðræða um nef

Snjólaug 26 ára barþjónn:

Ég verð mikið vör við neffyrirlitningu í mínu starfi. Það er mikið um fíkniefnaneyslu á meðal fastagesta staðarins þar sem ég vinn og maður heyrir fólk oft tala um að fá sér í ranann.

Af þessum ummælum má sjá hvernig nef kvenna verða fyrir kynferðislegri skírskotun í vinnuumhverfissamhengi. Rani fíls minnir mun meira á leyndarlim karlmanns en kvenmannsnef og hér hefur fallosinn verið færður frá kynsvæði karlmannsins og upp í andlit konunnar. Niðrandi orðræða hefur reyndar alltaf verið notuð um nef kvenna, samanber orðtakið „að vera með nefið ofan í hvers manns koppi“ en kúgunin fer vaxandi og verður stöðugt klámfengnari.

Hvað er til ráða?

Eins og hér hefur verið sýnt fram á fara nef kvenna vaxandi, þeim sjálfum til hnjóðs og ama. Nauðsynlegt er að samfélagið bregðist við þessari sívaxandi ógn með því að móta samræmda stefnumörkun í nefvaxtarmálum. Heilbrigðiskerfið þarf að taka upp kynjaða aðgerðaáætlun, þar sem þörfin fyrir lýtaaðgerðir verður metin út frá upplifun konunnar enda er hún alveg jafn vísindaleg og álit lækna og lögfræðinga. Einnig er nauðsynlegt að tekin verði upp nefvirðingarstefna í grunnskólum landsins, þar sem börnum verður kennt að horfa frekar á hina innri manneskju en nef hennar. Koma þarf í vef fyrir nefpotun milli barna og sérstakar aðgerðir þarf að taka upp til að bregðast við niðrandi athugasemdum um nef.

Fyrsta og mikilvægasta skrefið er þó að nýsköpunarsjóður fyrirtækja í eigu ríkissins, veiti Neffríði myndarlegan styrk til frekari rannsókna á þessu umfangsmikla vandamáli á vinnustöðum ríkisins.