Það sem virkar

Þessi maður heitir Helgi Hóseasson. Í 46 ár hefur hann haldið á lofti þeirri kröfu að fá skírn sína inn í kristna kirkju ógilta. Oftast hefur hann mótmælt með því að bera skilti með áletrunum sem kristnir hljóta að flokka sem guðlast. Frá því að tveir valdníðingar gerðu sig seka um landráð (sem þeir hafa þó aldrei þurft að svara fyrir, hvað þá að gjalda fyrir) með því að innrita Íslendinga í árásarstíð gagnvart fólk sem við áttum ekkert sökótt við, hefur hann einnig mótmælt þeim gjörningi með skiltaburði.

Þegar Helgi hóf báráttu sína, reyndi hann fyrst að fara í gegnum dómskerfið. Hann stefndi biskupi fyrir  héraðsdóm, þá hæstarétt og leitaði loks til mannréttindadómstóls Evrópu. Ekki fékk hann skírnarsáttmálann ógiltan með því.

Helgi reyndi þá að stefna hagstofunni fyrir ranga skráningu í fæðingarvottorði (þar sem hann er skráður skírður) og vildi að sett yrði á það vottorð að hann hefði rofið þann sáttmála en málinu var vísað frá. Þetta mál fór einnig fyrir bæði hæstarétt og mannréttindadómstólinn.

Fyrir utan dómstólaleiðina og skiltaburð á Helgi að baki nokkrar beinar aðgerðir. Árið 1966  mætti hann til messu í Dómkirkjunni og gekk til altaris þar sem hann setti oblátu og hellti úr messuvínsstaupinu í poka sem merktur var ‘sorp’. Hann ávarpaði svo kirkjugesti og útskýrði að hann væri með þessu að ógilda skírnarsáttmálann sem hafði verið gerður fyrir hans hönd sem hvítvoðungs og jafnframt fermingarsáttmálann sem hann hefði verið vélaður til á barnsaldri.

Árið 1972 sletti Helgi skyri á forseta, biskup og alþingismenn við þingsetningu. Hann sletti tjöru á  Stjórnarráðið 1974, braut rúður í Alþingishúsinu 1976 og skvetti ryðvarnarefni á Stjórnarráðið 1981. Auk þessa ritaði hann bókina Ríó og rögn þess, þar sem hann lýsir þrautagöngu sinni og baráttu við kerfið.

Enn í dag ber Helgi skilti og krefst þess að skírn hans verði formlega skráð ógild. Það eru þó ekki skiltin eða tíðar heimsóknir hans í dómsali sem hafa vakið athygli og skapað umræðu um réttindi trúleysingja, heldur eru það beinu aðgerðirnar.

Helgi hefur enn ekki fengið sinni sanngjörnu og hógværu kröfu framgengt. Ef ég verð einhverntíma nógu pirruð yfir því að vera skráð skírð, til þess að reyna að fá þann sáttmála ógiltan, þá mun ég ekki leita til dómstóla. Ég mun heldur ekki sletta skyri eða tjöru eða halda ræðu í dómkirkjunni. Ég mun ekki skrifa blaðagreinar eða bók og allra síst mun ég bera skilti.

Þessar mótmælaaðferðir eru allar góðra gjalda verðar og nauðsynlegar með, en Helgi hefur þegar beitt öllum þessum aðferðum til að kynna málstaðinn og það þarf ekki að eyða fleiri áratugum í það. Það er nefnilega búið að sýna sig að þessar aðferðir virka ágætlega til að vekja athygli á málinu en ekki til að þvinga yfirvöld til að bregðast við. Og það er ekkert vit í því að beita alltaf sömu aðferðinni en búast samt við nýrri niðurstöðu.

Í meira en tvo mánuði hafa þúsundir manna haldið uppi þeirri kröfu að ríkisstjórnin, bankaráð Seðlabankans og stjórn fjármálaeftirlitsins segi af sér. Við höfum krafist þess með ræðuhöldum, skiltaburði, blaðagreinum og bloggskrifum. Nokkrir með því að kasta matvælum, nokkrir með því að setjast í anddyri Seðlabankans og krefjast afsagnar Davíðs Oddssonar. Ekkert af þessu hefur borið minnsta árangur. Væri ekki nær að skoða mannkynssöguna og athuga hvaða aðferðir hafa virkað?

Hvernig var þrælkun negra í Bandaríkjunum aflétt? Með friðsamlegum mótmælagöngum og spjaldi á spýtu? Nei, með samtakamætti og beinum aðgerðum, sem sannarlega stóðust ekki lög þess tíma og samfélags.

Hvernig var verkalýðsbaráttan háð? Með ræðuhöldum? Já, að hluta, það er nauðsynlegt að fólk stappi stálinu hvert í annað en það sem skilaði árangri voru verkföll. Ekki eins manns, heldur mikils fjölda.

Hvernig fengu konur kosningarétt? Með því að leita til dómstóla? Nei. Þær gerðu það með því að rísa gegn gildum samfélagsins, klæðast buxum og ganga í karlastörf. Ég er viss um að ef hefðu verið til farsímar á þeim tíma, hefði lúðinn sem sendi mér nafnlaus sms í gærkvöld, líka sent þeim eitthvert skítkast um að þær væru geðveikar og óhæfar eiginkonur.

Hvernig losnuðu Indverjar undan kúgun Breta? Með því að halda sig innan ramma laganna? Nei, þeir gerðu það með borgaralegri óhlýðni. Með því að sitja þegar þeim var sagt að standa og standa þegar þeim var sagt að sitja. Með því að brjóta lög sem gerðu þeim ófært að sjá sér farborða á eigin spýtur, með því að líta á það sem merki um hetjuskap en ekki skömm að lenda í fangelsi fyrir málstaðinn.

Svona mætti lengi telja en það er sama hvar okkur ber niður; nánast allsttaðar þar sem árangur næst í baráttu gegn yfirvaldi eru lykilorðin tvö; óhlýðni og samtakamáttur.

Beinar aðgerðir þurfa alls ekki að vera ófriðlegar og markmiðið ætti alltaf að vera að enginn skaðist. En þegar beinar aðgerðir hafa verið notaðar af einstaklingum eða litlum hópum til að vekja athygli á málefninu og hvetja fólk til frumkvæðis, þá er næsta skref að safna liði.

Síðasta mánudag greip ég til beinnar aðgerðar. Ég framdi galdragjörning við Stjórnarráðið og því næst fór ég í Seðlabankann. Ég fékk lögregluna til að hjálpa mér að komast inn. Enda þótt fjölmiðlamenn hafi verið í mesta basli með að ná tali af Davíð Oddssyni í margar vikur, var það ekki einungis hann sjálfur, heldur allir þrír bankastjórarnir sem tóku á móti mér.

Davíð sagði ekki af sér en ég komst þó þetta langt. Og ef konupísl í Vesturbænum kemst upp með að ganga inn í Seðlabankann og ræða við valdamann sem fjölmiðlar hafa ekki greiðan aðgang að; þá er það merki um að hver sem er getur komið skoðun sinni á framfæri. Við þurfum ekki að einskorða okkur við fundina sem Hörður Torfason stendur fyrir þótt ég hvetji vissulega alla til að mæta á þá. Við þurfum ekki leiðtoga eða að bíða eftir að einhver geri eitthvað. Við getum bara krafist þess sem við viljum, sjálf á eigin forsendum.

Það sem hinsvegar þarf til að það beri árangur er samstaða fjöldans. Ég er þegar búin að sýna fram að meðaljóninn getur vel gripið til beinna aðgerða, rétt eins og Helgi Hóseason og Ghandi. Helgi náði ekki árangri af því að hann stóð einn. Ghandi náði ekki árangri af því að hann væri svo æðislegur, heldur af því að hann stóð ekki einn. Og nú vildi ég sjá að allir meðaljónarnir sem vilja grípa til beinna aðgerða stæðu saman.  Ég bið því hvern þann sem er að skipuleggja beina aðgerð gegn ríkisstjórn, Seðlabanka og fjármálaeftirlit, sem ég get á einhvern hátt hjálpað til við eða tekið þátt í að hafa samband við mig.