Hann stendur við gluggann og horfir á leiki krakkanna. Strákarnir á körfuboltavellinum, stelpurnar verpa eggi og hoppa í teygjutvist og snúsnú. Litlu börnin leika sér hinum megin við skólann en hér er leiksvæði unglinganna. Ár eftir ár hefur hann staðið við gluggann og fylgst með stelpunum hoppa, hlaupa og losa sand úr skónum sínum á góðvirðrisdögum. Nú eru þær orðnar stórar. Komnar með ávöl brjóst og kvenlegar mjaðmir. Fallegar stelpur, margar hverjar en Sóley ber af þeim, tvímælalaust. Hún er ekkert barn lengur, hún er tilbúin, hugsar hann. Hann tekur myndavélina og gengur út á tröppurnar.

Hann horfir á stelpurnar litla stund. Sóley hlæjandi, hoppar yfir bandið og dökkt hárið dansar yfir axlirnar. Rauð hárspöng heldur hárinu frá andlitinu og lítil, þrýstin brjóst hennar dúa undir bláum stuttermabol í hverju hoppi. „Hreinn er kominn með helvítis myndavélina“ kallar ein telpnanna en hann veit að mótmælin við myndatökunni eru einungis til málamynda. Þær vita vel að engar hryllingsmyndir verða til sýnis fyrir almenning og þykir hverri um sig skemmtilegast að skoða myndirnar af sjálfri sér. Hann myndar í gríð og erg, ekki bara Sóleyju heldur allar stúlkurnar. Hann myndar strákana auðvitað líka. Bestu myndirnar fara á heimasíðu skólans. Sumum heldur hann fyrir sjálfan sig. En það ræðir hann ekki við aðra.

***

Gangar barnaskólans bera merki um ljósmyndaáhuga húsvarðarins. Upp um alla veggi eru pappaspjöld með myndum úr skólalífinu. Ekki aðeins frá árshátíð og litlu jólum heldur úr hinu daglega lífi kennslustofu og frímínútna. Myndir frá 10 ára tímabili vistaðar á heimasíðunni og eftir að stafræna vélin var keypt hefur þeim fjölgað til muna. Hreinn er meira en gangavörður. Nógu laghentur til að spara sveitarfélaginu greiðslur til iðnaðarmanna þegar eitthvað bilar og hefur því hlotið þann virðulega titil húsvörður. Það er líka hann sem tekur skólamyndirnar og hættir ekki fyrr en hann nær mynd þar sem enginn er asnalegur.

Kannski kemur það einhverjum á óvart að maður sem virðist svona upptekinn af ljósmyndun og hefur auk þess varið tíma og fjármunum til náms í þeirri grein skuli velja sér starf gangavarðar í grunnskóla. Eða húsvarðar, réttara sagt. Hann tekur myndir fyrir Bæjarblaðið sem kemur út mánaðarlega (og ætti kannski frekar að heita Þorpsblaðið) og fær stöku sinnum einhver önnur myndaverkefni en sjaldan neitt sérlega áhugavert. Hann er með lítið ljósmyndastúdíó í bílskúrnum hjá sér en hann hefur ekki tekjur af því nema nokkra þúsundkalla í kringum fermingar. Mestur hluti tíma hans fer í að skúra skólann og hjálpa þeim yngstu í skó og vettlinga. „Ég kann vel við mig hér,“ segir hann þegar hann er spurður hvort hann langi aldrei að nýta námið sitt betur. „Það er meira öryggi að vinna hjá hreppnum en að vera í fullum rekstri og það er ekki grundvöllur fyrir ljósmyndastofu á svona litlum stað svo ég hefði orðið að fara eitthvert annað.“ Það hljómar sannfærandi. Sennilega vinna fæstir við það sem þeir hefa mestan áhuga á hvort sem er og hann er ánægður svo hverjum er ekki sama?

***

Hann skoðar myndirnar sem hann tók í frímínútunum. Flestar þeirra eru af Sóleyju. Fæstar þeirra fara samt á heimasíðuna, þar eru ekki fleiri myndir af henni en öðrum krökkum. Hann vistar bestu myndirnar og setur á sinn stað. Já tíminn er kominn, hugsar hann. Áreiðanlega. Hún hefur þó alltaf brosað til hans á göngunum, þessu íbyggna brosi sem tengir þau saman. Sennilega hefur hún beðið þessarar stundar ekkert síður en hann sjálfur.

Hann man fyrsta daginn hennar í skólanum. Man ennþá hvað hún var fín, í bláum skokk og hvítri peysu, með litla skólatösku og slaufu í brúnu hárinu. Man hvernig hún horfði á hann þegar þau mættust í anddyrinu. Beint í augun á honum. Og þótt mamma hennar nánast drægi hana áfram, sneri hún sér við og vinkaði honum. Það var strax þá, á því augnabliki sem hann vissi það. Vissi að örlögin höfðu ætlað þeim að hittast. Vissi að hann yrði bara að bíða. Fara að engu óðslega, bara að þrauka þar til hún yrði nógu gömul.

***

Bjallan hringir út úr síðustu kennslustund dagsins og krakkarnir ryðjast út í einni þvögu, skrækja, hrinda, kitla og kippa í buxnastrengi. Lóa heldur á bolta og kastar honum til Sóleyjar þegar einn strákanna ætlar í hálfkæringi að ná honum af henni. Drengurinn æðir í átt til Sóleyjar sem aftur hendir boltanum til vinkonu sinnar. Leikurinn berst inn ganginn og boltinn lendir óvart í andlitinu á telpu úr 8. bekk. Hreinn kemur fram í sama bili, byrstir sig og kallar á stúlkurnar. Þær vita vel að það er bannað að vera í boltaleikjum innanhúss en þetta var saklaust, nánast óvart, telpan ómeidd og hann er ekki vanur að vera smámunasamur. Þær trítla ólundarlega á eftir honum inn í húsvarðarkompuna og tauta athugasemdir um þátt piltsins í hinum óvænta boltaleik .

Á þessum 10 árum Sóleyjar í skólanum hafa kennarar komið og farið. Skólastjóraskipti orðið einu sinni og hún man eftir þremur skólabílstjórum. En Hreinn, hann hefur alltaf verið hér, næstum eins og hann sé hluti af skólanum sjálfum, gjarnan með myndavélina á lofti en oftar þó með gólfþvegil og ræstingavagninn í eftirdragi. Hann er góði húsvörðurinn, hefur raunverulegan áhuga á nemendum. Alltaf reiðubúinn að aðstoða. Spjallar við þær vinkonurnar í frímínútum, spyr hvort þær ætli á skólaballið, hvort þær hafi fengið vinnu í sumar, hvernig gangi í fimleikunum. Alltaf hefur hann óskað henni til hamingju með afmælið. Alltaf hefur hann mætt með myndavél á tónleika tónlistarskólans þótt hann eigi ekkert barn þar sjálfur og setið þolinmóður undir klukkustundardagskrá af Góða mamma gefðu mér, góða mjólk að drekka og álíka dásamlegum melódíum leiknum á blokkflautu eða píanó af takmarkaðri snilld grunnskólabarna, tekið myndir af hinum ungu tónlistarmönnum og hrósað í hástert. Alltaf mætir hann til að horfa á fimleikamót, ekki bara til að mynda sigurvegarana með medalíur og verðlaunagripi fyrir Bæjarblaðið, heldur til að fylgjast með. Sóley trúir því varla að þessi almennilegi húsvörður ætli að fara að vera með leiðindi þennan síðasta dag fyrir vorpróf. Stelpan meiddi sig ekki einu sinni.

Húsvarðarkompan er lítið afdrep en notalegt og þjónar einnig sem aðstaða skólasálfræðings og hjúkrunarfræðings sem heimsækja skólann nokkrum sinnum yfir veturinn og fundaherberbergi fyrir foreldra og kennara. Tölvuborð í einu horninu, hillur með verfærakassa, sjúkrakassa og nokkrum möppum, kaffiborð og 3 stólar. Hún hefur komið þangað áður með Hreini. Fyrir löngu. Var kannski 8 eða 9 ára. Datt kylliflöt í stóran drullupoll í frímínútunum og fór að gráta. Hann sá það strax og hljóp til hennar á undan kennaranum. Tók hana í fangið og sagðist mundu hafa samband heim til að fá þurr föt.

***

Hann bar hana inn í húsvarðarkompuna. Hlýnaði að innan við að fá þetta tækifæri til að halda henni í faðmi sér og skeytti því engu þótt hans eigin föt yrðu blaut. Man ennþá ilminn úr hári hennar og að hún skældi og kvartaði um sársauka í hnénu. Hann huggaði hana. Talaði í sefandi tón og þerraði tárin af andliti hennar. Hún sat á borðinu hans og hann klæddi hana úr rennblautri úlpunni. Það var gat á buxnaskálminni og hann bretti henni upp til að sjá sárið. Það var ljótt sár og buxurnar blautar. Hann færði hana úr og setti fötin á ofninn. Hreinsaði sárið af nærgætni og setti á það plástur. Hlýjaði litlu tánum milli stórra handa sinna og vafði hana inn í flísteppi. Hárspennan hafði gengið úr skorðum og hann fjarlægði hana og greiddi hár hennar. Lagaði svo handa henni SwissMiss-kakó sem hún drakk á meðan hún beið eftir að mamma hennar kæmi með þurr föt. Þau spjölluðu saman á meðan og hún var í besta skapi þegar móðir hennar þakkaði þurrlega fyrir aðstoðina og leiddi hana aftur til kennslustofunnar. Hann minnti hana ekki á að taka hárspennuna sína þegar hún fór, heldur geymdi hana til minja.

***

Lóa hlassar sér niður í stól og fnæsir. „Þetta var óvart“ segir hún hálf önuglega. „Af hverju talarðu ekki við Sigurjón líka? Það var eiginlega hann sem byrjaði.“ Hreinn réttir að þeim sælgætisskál og þær taka einn mola hvor. Jæja sennilega ætlar hann nú ekki að gera mál úr þessu fyrst hann gefur þeim nammi. „Þið verðið að passa ykkur stelpur mínar. Þið vitið vel að það má ekki vera í boltaleikjum inni.“ segir hann og sest. Lóa hefur yfir útskýringar á því hvernig atvikið vildi til og Hreinn hlustar og kinkar kolli. „Þú mátt fara núna en ég ætla að biðja þig að verða eftir Sóley,“ segir hann. Sóley mótmælir: „Það var ekki ég sem kastaði í hana. Það var heldur ekki ég sem byrjaði. Af hverju ætlarðu þá að halda mér lengur?“ En Hreinn hlustar ekki á neinar mótbárur, heldur stuggar Lóu út.

***

Hann sest gegnt henni við borðið. Horfir á hana, einkennilegu augnaráði og ræskir sig.
„Ertu búin að ákveða í hvaða framhaldsskóla þú ætlar?“ Jú, hún er búin að því og segir honum frá ákvörðun sinni en horfir tortryggnislega á hann. Kannski finnst henni ekki að það komi honum neitt við? „Þú ert mjög falleg stelpa Sóley. Klár líka,“ segir hann og hún þakkar hólið feimnislega. „Við hittumst sennilega ekki hér í skólanum eftir þessa viku en ég get ekki hugsað til þess að sjá þig ekki framar. Mig langar til að þú heimsækir mig stöku sinnum. Þú ert nú orðin það stór að þú ræður þér að mestu leyti sjálf,“ segir hann og það veður dálítið á honum eins og hann sé að flýta sér að koma þessu frá sér.

Stúlkan starir undrandi á hann. Hann hefur að vísu alltaf verið almennilegur og sýnt merki þess að hann kunni vel við hana en er þetta ekki einum of? „Af hverju viltu að ég komi í heimsókn?“ spyr hún fremur kuldalega.

„Mér þykir mjög vænt um þig Sóley.“ svarar hann og hún sér ekki betur en það fari smáviprur um munnvik hans. „Það er þín vegna sem ég hef verið hér öll þessi ár. Ekki eingöngu þín vegna en aðallega þín vegna. Bara til að geta fylgst með þér.“

Hún situr sem lömuð í stólnum. Kverkarnar þorna. Hnén eins og deig. Hún þegir litla stund en kveður svo upp úrskurð sinn með hneykslan bæði í svipnum og málrómnum: „Þú ert klikkaður! Þú ert snarklikkaður!“ Hún stendur upp og sýnir á sér fararsnið en fer þó ekki heldur horfir á hann eins og hún vænti skýringa. Hann finnur sársaukann heltaka sig. Hefur hann þá oftúlkað bros hennar? Oftúlkað allar hlýju kveðjurnar síðustu árin? Jólakortin sem hún sendi honum og virtust öll einhvernvegin innilegri en kort hinna barnanna? Nei, hann trúir því ekki að henni standi á sama um hann. Trúir því bara ekki. Nei, það hlýtur að vera önnur skýring. Kannski veit hún ekki að þau eru eilíflega tengd? Er það skýringin á þessum óvæntu viðbrögðum? Hann gengur úr að glugganum, horfir út með hendur í vösum.

„Sóley. Manstu þegar þú varst pínulítil. Tveggja – þriggja ára?“ Hún svarar ekki.
„Manstu fyrsta daginn þinn í skólanum?“
„Jú – eitthvað held ég. Ég man allavega að við keyptum skólatösku og það var tyggjóklessa undir borðinu mínu… Af hverju spyrðu að því?“
„Þú manst ekki eftir mér?“ Hún hugsar sig um litla stund.
„Neeei… Hvernig þá?“

„Ég ætla að sýna þér dálítið“ segir hann og snýr sér að henni aftur. Hann biður hana að setjast við tölvuskjáinn og opnar möppu sem er merkt honum persónulega. Hún sest, treglega. Veit að hún ætti að koma sér burt frá þessum skrýtna manni en hann er ekki ókunnugur og forvitni hennar er vakin. Hann dregur stól að tölvuborðinu og sest hjá henni. Það eru myndir í möppunni. Fyrst mynd sem var tekin um morguninn. Af henni. Hún hoppar yfir band og brosir. Góð mynd. Fleiri myndir úr skólanum. Allar af henni. Á sumum þeirra eru fleiri krakkar en hún virðist allstaðar vera aðalmyndefnið. Mynd af henni í hlutverki á árshátíðinni. Mynd af henni á skólaballi. Myndir frá fyrri árum. Sóley á fimleikamóti. Sóley í stærðfræðitíma. Sóley að losa sand úr skónum. Sóley 8 ára með tannlaust bros. Sóley á litlu jólunum í bleikum kjól.

„Áttu líka svona myndamöppur með hinum krökkunum?“ spyr hún og stendur greinilega ekki á sama. „Nei, auðvitað ekki.“ segir Hreinn. „Þú manst ekkert eftir mér eða hvað?“ bætir hann svo við og það er eins og dálítill kvíðabroddur í röddinni.

„Ég man þegar þú tókst þessa!“ segir hún allt í einu, líkt og hún hafi gert uppgötvun. Hún horfir á mynd frá fyrsta skóladeginum, degi sem tíminn hefur sveipað þoku. Hún stendur á ganginum í bláum skokk og hvítri peysu undir. Hefur snúið sér við og horfir forvitnum augum í linsuna en við hlið hennar snýr stór mannvera baki við vélinni, heldur í hönd hennar og vill greinilega halda áfram. „Þú snerir þér við til að horfa á mig,“ segir Hreinn og flettir áfram.

Myndirnar sem nú taka við eru eldri. Eins og vanti tímabil í ævi hennar. Mynd af henni líklega tveggja ára að leika sér fyrir framan hús ömmu sinnar. Mynd af henni í sandkassa. Mynd frá jólum á fyrsta heimili hennar í Reykjavík. „Hvar fékkstu þessar myndir?“ spyr hún undrandi og heldur áfram að skoða. Myndir úr ömmuhúsi. Mynd af henni í fangi móður sinnar á eins árs afmælinu. Síðasta myndin er af Hreini. miklu yngri en hann er í dag. Með meira hár og skegglaus en þó greinilega sá sami. Hann heldur á smábarni. Hún lítur í augu hans.
„Er þetta ég?“
„Já.“
„Þú þekktir þá mömmu þegar ég var lítil?“ spyr hún og það er líkt og eitthvað suði fyrir eyrum hennar.

Hreinn kiprar sig saman í stólnum og spennir greipar undir höku. „Það hefur kannski verið óskhyggja hjá mér en ég var viss um að þú myndir eftir mér, eða að þér hefði allavega sagt þér frá mér eftir að þú byrjaðir í skólanum. “ segir Hreinn. „Þú varst bara nokkurra vikna þegar við fórum að vera saman. Við bjuggum saman í tvö og hálft ár og allan þann tíma var pabbi þinn ekkert nema nafn á blaði. Við hvorki sáum hann né heyrðum frá honum. Svo þegar þú varst á þriðja ári hittust þau. Og mamma þín ákvað að fara til hans aftur. “ Hann tekur sér málhvíld og kveikir sér í sígarettu enda þótt það sé bannað að reykja í skólanum, heldur svo áfram.

„Ég er allavega alveg handviss um um að þú þekktir mig fyrsta daginn sem þú komst hingað. Þú hefur kannski ekki komið mér alveg fyrir þig en þú horfðir þannig á mig að það var ekkert vafamál að eitthvað rifjaðist upp. Ég hafði ráðið mig í vinnu hjá hreppnum eiginlega af tilviljun. Árni bróðir minn gat ekki selt íbúðina sína og mig vantaði húsnæði og þannig lenti ég nú hér. Ég hafði ekkert heyrt frá mömmu þinni í næstum þrjú ár og hafði ekki hugmynd um að þið væruð flutt hingað. Ég ætlaði aldrei að vera hér nema eitt ár á meðan ég væri að koma mér upp smá sjóði til að opna ljósmyndastofu. Svo bara líkaði mér vel hér og þú varst hér og þótt mamma þín hefði skipað mér að halda mig í hæfilegri fjarlægð frá þér, gat ég samt allavega fylgst með þér. “

„Þessvegna tókstu svona margar myndir af mér?“ segir Sóley sem enn situr hálfdolfallin og starir til skiptis á húsvörðinn og skjáinn. Hann kinkar kolli. „Einmitt. Því þú varst nú barnið mitt, hvað sem öllum lagakrókum líður. Þú kallaðir mig pabba en ekki hann. Það var ég sem klæddi þig og þurrkaði horinn af nefinu á þér. Það var ég sem skoðaði með þér myndabækur og fór með þig út á leikvöll. Ég ég tók því illa þegar hún sagði mér upp úr þurru að hún væri að flytja til fyrrverandi en ég veit ekki til þess að ég hafi gert neitt sem réttlætir það að hún hafi beinínis haldið tilvist minni leyndri fyrir þér öll þessi ár. Ég reyndi að semja um að fá að hitta þig þegar ég var búinn að jafna mig en þau vildu ekki heyra á það minnst. Þau ákváðu að taka þig frá mér, svo einfalt var það. Og lögin eru nú bara þannig að ég átti ekkert tilkall til þín.

„Hvað áttu við með að þú hafir tekið því illa?“ Hann sest á stólinn við hlið hennar, horfir á hana þýðingarmiklu augnaráði og leggur lófann á öxl hennar. „Ég sló hana utan undir. Ég ætla ekkert að reyna að afsaka það en þetta var eitt andartak í miklu uppnámi og það gerir mig ekki að neinum ofbeldismanni. Hún notaði það sem afsökun en líklega hefði ég hvort sem er aldrei fengið að hafa neitt af þér að segja. Auðvitað hefði þetta ekki átt að koma mér svona illilega á óvart. Hún var búin að vera tölvert að heiman án sannfærandi skýringa í margar vikur svo ég hefði átt að geta sagt mér það sjálfur að það væri einhver annar í spilinu. Þegar allt kemur til alls eru hlutirnir venjulega nákvæmlega eins og þeir líta út fyrir að vera.“

Hann færir lófann af öxl hennar og snertir vanga hennar, ofurvarlega, með tveimur fingrum.  Myndin á tölvuskjánum sést ekki lengur.

Skjáhvílan er svört.