Þegar mótmæli fara úr böndnunum

Mótmælafundurinn á Austurvelli í gær var friðsamlegur. Fólk er að vísu orðið bæði langþreytt og langreitt og sú frábæra ræðukona Katrín Oddsdóttir tilkynnti ráðamönnum að ef ekki yrði boðað til kosninga fljótlega, myndi lýðurinn sjálfur sjá um að bera menn út úr opinberum byggingum. Enginn var þó borinn út í þetta sinn og þótt reiðin kraumi líkt og eldfjall sem býst til að gjósa, var allt var með hinni mestu spekt.

Mótmælafundurinn við Hlemm fór hinsvegar úr böndunum. Ef hann var þá nokkurntíma í sérstökum böndum. Margir virðast líta á það sem lögmál að það sé afskaplega slæmt þegar eitthvað ‘fer úr böndunum’ en ég er nú ekki svo viss um að það sé að öllu leyti slæmt. Hættan á meiðslum er vissulega áhyggjuefni en um leið sýna óeirðir að lýðurinn hefur vald, mikið vald sem allajafna er lítt áberandi.

Hvað gerðist við lögreglustöðina á Hverfisgötu í gær? Jú, það sem gerðist var að reiðir mótmælendur flykktust þangað og kröfðust þess að maður, sem augljóslega var handtekinn í þeim tilgangi að halda honum frá mótmælum og senda öðrum skilaboð um að halda sig innan ákveðins ramma, yrði látinn laus. Það var ekki snjallt hjá lögreglunni að beita valdníðslu til að taka einn virkasta aktivista landsins úr umferð og það kvöldið fyrir stóran mótmælafund. Byltingarástand er í uppsiglingu á Íslandi. Fólk er búið að fá nóg af valdníðslu og það mátti hreinlega reikna með að þetta yrði til þess að upp úr syði.. Köll múgsins fengu hinsvegar enga athygli. Það var bara engu líkara en að lögreglustöðin væri mannlaus.

Hvað gerist þegar bálreitt fólk hefur vikum saman krafist þess að hátt settir embættismenn axli ábyrgð á verkum sínum og svarið sem það fær er ‘haldið ykkur á mottunni’? Hvað gerist þegar þetta sama fólk krefst þess þau skilaboð séu tekin til baka; að réttur hvers manns til að koma skoðunum sínum á framfæri sé virtur, og það er einfaldlega hundsað? Jú, það verður ennþá reiðara. Eiginlega bara snarhoppandi vitlaust. Það er nú bara mannlegt eðli. Og snarhoppandi vitlaust fólk er ekki friðsamlegt. Þegar reiðin er komin á visst stig hættir fólk að tala. Það fer að hrópa og þegar það ber ekki árangur heldur, þá grípur það til róttækra aðgerða.

Hvað má læra af óeirðunum sem brutust út hjá Lögreglustöðinni við Hlemm í gær? Allavega það að þegar verðir laganna verða hræddir, er ekki hægt að reikna með að þeir fylgi reglum um notkun piparúða. Við getum ekki reiknað með aðvörun áður en slíkum vopnum er beitt og við getum átt von á því að efni sem er hugsað sem úði, sé hreinlega skvett framan í fólk í lítratali. M.ö.o. við getum ekki gert ráð fyrir faglegum vinnubrögðum íslenskra lögreglumanna ef þeir þurfa að kljást við óeirðir.

En það er fleira sem má læra af atburðum gærdagsins. T.d. það að á Íslandi er til fólk sem lætur ekki hundsa sig. Að þegar fólk er orðið snarhoppandi vitlaust af bræði, þá er það fært um að brjóta sér leið inn á lögreglustöð, í þeim tilgangi að sækja mann sem á ekki heima í fangelsi.

Og af því má einnig álykta að þegar kröfur fólksins um að embættismenn axli ábyrgð hafa verið hundsaðar nógu lengi, þá muni það verða nógu snarhoppandi vitlaust, til þess að brjóta sér leið inn í Seðlabankann, inn í Fjármálaeftirlitið, já inn í Stjórnarráðið, í þeim tilgangi að sækja þá menn sem eiga þar ekki heima.